kurs prawa jazdy w polsce

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze przepisy poruszania się po drogach powstały w Polsce rozbiorowej w 1826 roku. Wraz z odzyskaniem niepodległości w roku 1918 pojawiły się pierwsze polskie prawa jazdy. W roku 1921 powstał pierwszy polski kodeks drogowy.

W dzisiejszej Polsce warunki uzyskania oraz uprawnienia określa ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami^[1] oraz rozporządzenia szczegółowe m.in.:

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach^[2],
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 31 lipca 2012 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami^[3]

Produkcją polskich praw jazdy oraz ich personalizacją zajmuje się Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A.

Unijne prawo jazdy[edytuj | edytuj kod]

Kategorie prawa jazdy w UE

W 2006 roku Parlament Europejski przyjął dyrektywę 2006/126/EEC ustanawiającą jednolity wzór prawa jazdy we wszystkich państwach członkowskich. W Polsce nowe prawo jazdy wprowadza ustawa z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. nr 30, poz. 151).

Wydawane od stycznia 2013 roku prawa jazdy będą ważne przez 15 lat, podczas gdy w większości krajów członkowskich okres ten wynosi jedynie 10 lat. Dokumenty wydane przed 19 stycznia 2013 roku zachowują ważność do 2033 roku. Wymiana dokumentu w związku z upływem terminu ważności nie wiąże się z koniecznością ponownego nabywania uprawnień do kierowania pojazdami.

Prawa jazdy używane przez kierowców, będących mieszkańcami państw stowarzyszonych w Unii Europejskiej mają standardowy wygląd i zawierają standardowe informacje o kierowcy, wspólne dla wszystkich krajów, opracowane w 1998. Odstępstwa od tej ogólnej zasady dotyczą drobnych elementów tego dokumentu. Polskie prawa jazdy, wydawane od końca lat 90. spełniają te standardy.

Prawo jazdy jest kształtu i rozmiarów karty kredytowej (85,6 × 53,98 mm (standard ID-1 ISO/IEC 7810)).

Kategorie[edytuj | edytuj kod]

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdami jest prawo jazdy określonej kategorii. Nie dotyczy to tramwajów (wymagane jest pozwolenie do kierowania tramwajem) oraz:

1. rowerów, wózków rowerowych i pojazdów zaprzęgowych – osoby, które ukończyły 18 lat mogą kierować tego typu pojazdami bez dokumentów uprawniających, natomiast niepełnoletni powinni posiadać kartę rowerową lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 bądź T^[4];

2. motorowerów – osoby, które ukończyły 18 lat przed 19 stycznia 2013 r., zgodnie ze starymi zasadami mogą kierować motorowerami bez prawa jazdy;

3. pojazdów jednośladowych, w tym motocykli, z silnikiem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 100 cm³ – osoby, które ukończyły 13 lat przed 15 stycznia 1954 r. zgodnie z ówczesnym stanem prawnym mogą kierować motocyklami i rowerami z silnikiem pomocniczym o ww. pojemności bez prawa przewożenia pasażerów oraz doczepiania wózków bocznych^[5].

W powyższych przypadkach dokumentem stwierdzającym osiągnięcie wymaganego wieku jest dokument tożsamości lub dowolna kategoria prawa jazdy.

Prawo jazdy uprawnia do kierowania^[6]:

kategoria A
1. motocyklem,
2. motocyklem z przyczepą motocyklową o masie nie przekraczającej masy własnej motocykla i 100 kg
3. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria A2 (od stycznia 2013 roku)
1. motocyklem o mocy nieprzekraczającej 35 kW (46,9357 KM) i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającej 0,2 kW/kg, przy czym nie może on powstać w wyniku wprowadzenia zmian w pojeździe o mocy przekraczającej dwukrotność mocy tego motocykla, (wyjaśnienie: ostatnie zdanie oznacza, że motocykle, których moc została zdławiona o więcej niż połowę, nie spełniają wymagań kategorii A2; tym samym, wyeliminowano możliwość użycia motocykli o mocy sprzed wprowadzenia modyfikacji powyżej 70 kW, czyli około 95,2 KM),
2. motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
3. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria A1
1. motocyklem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm³ i mocy nie przekraczającej 11 kW (14,9556 KM) oraz stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającej 0,1 kW/kg,
2. motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
3. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria AM (od stycznia 2013 roku)
1. motorowerem,
2. czterokołowcem lekkim,
kategoria B:
1. pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu,
2. pojazdem, o którym mowa w pkt. 5.1 z przyczepą lekką,
3. pojazdem, o którym mowa w pkt. 5.1, z przyczepą inną niż lekka o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t, (po zdaniu dodatkowego praktycznego egzaminu państwowego dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów może wynosić do 4,25 t),
4. mikrobusem, jeżeli posiada do 9 miejsc siedzących,
5. ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
6. motocyklem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm³ i mocy nie przekraczającej 11 kW (14,9556 KM) oraz stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającej 0,1 kW/kg pod warunkiem posiadania kat. B minimum 3 lata (na podstawie nowelizacji, która obowiązuje od dnia 24.08.2014)^[7],
7. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria B1 (zmiany od 2013 roku^[8]):
1. trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nie większej niż 400 kg (pojazdy do przewozu osób) i 550 kg (pojazdy do przewozu rzeczy), z wyjątkiem motocykla – wydawane od 16 lat,
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria C:
1. pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria C1:
1. pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nie przekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria D:
1. autobusem, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria D1:
1. autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria T:
1. ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z przyczepą (przyczepami),
2. pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM,
kategoria B96 – pojazdem określonym w prawie jazdy kategorii B łącznie z przyczepą inną niż lekka, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 4,25 t,
kategoria BE, CE lub DE – pojazdem określonym odpowiednio w kategorii B, C lub D, łącznie z przyczepą, przy czym w zakresie kategorii BE dopuszczalna masa całkowita ciągniętej przyczepy nie może przekraczać 3,5 t,
kategoria C1E – zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii C1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego,
kategoria D1E – zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii D1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego.

Ponadto prawo jazdy:

kategorii B i CE lub B i DE – uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii BE,
kategorii CE i D – uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii DE,
kategorii AM, A1, A2, A, B, B1, C, C1, D lub D1 – uprawnia do kierowania pojazdem w nich wymienionym z przyczepą lekką,
kategorii BE, CE, C1E, DE lub D1E – uprawnia do kierowania ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z przyczepą (przyczepami).

Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii C, C1, D lub D1 jest posiadanie prawa jazdy kategorii B. Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii BE, B96, CE, C1E, DE lub D1E jest posiadanie odpowiednio prawa jazdy kategorii B, C, C1, D lub D1.

Wymagania[edytuj | edytuj kod]

Prawo jazdy otrzymuje osoba, jeżeli:

osiągnęła wymagany dla danej kategorii wiek,
uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do kierowania pojazdem,
odbyła wymagane szkolenie,
zdała z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego,
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym ze względu na swoje więzi osobiste lub zawodowe albo przedstawi zaświadczenie, że studiuje od co najmniej sześciu miesięcy.

Wiek[edytuj | edytuj kod]

Wymagany dla danej kategorii wiek wynosi^[9]:

14 lat – dla kategorii AM
16 lat – dla kategorii A1, B1 lub T^[10]
18 lat – dla kategorii A2, B, B96, BE, C1 i C1E, C*, CE*
20 lat – dla kategorii A w przypadku posiadania wcześniej przez 2 lata prawa jazdy kategorii A2.
21 lat – dla kategorii C, CE, D1 i D1E, D*, DE*
21 lat – dla kategorii A w przypadku motocykli trójkołowych o mocy przekraczającej 15 kW (20,39KM)^[11]
24 lata – dla kategorii A (w przypadku nieposiadania wcześniej prawa jazdy kategorii A2 przez co najmniej 2 lata), D i DE.

* osoby które uzyskały kwalifikację wstępną określoną w przepisach rozdziału 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, w przypadku kategorii D i DE osoba może kierować wyłącznie pojazdami wykonują-cymi regularne przewozy osób na liniach komunikacyjnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym na trasie nieprzekraczającej 50 km.

Liczba godzin szkolenia wymaganego dla danej kategorii[edytuj | edytuj kod]

W przypadku teorii liczba godzin dla jednej kategorii prawa jazdy nie może być mniejsza niż:

30 godzin (szkolnych – 45 min.) dla kategorii A, A2, A1, AM, B, B1, T;
20 godzin dla kategorii C, CE, D, DE, C1, C1E, D1, D1E, BE

Dla zajęć praktycznych liczba godzin nie może być mniejsza niż:

15 godzin przy kategorii BE,
20 godzin przy kategorii A, A2, A1, AM, C1, C1E, D1E, T,
25 godzin przy kategorii CE lub DE,
30 godzin przy kategorii B, B1, C, D1,
60 godzin przy kategorii D.

powyższe wymogi nie dotyczą osób ubiegających się o prawo jazdy kat. A, B, C, D jeżeli posiadają prawo jazdy odpowiednio kat. A2 lub A1, B1, C1, D1 albo zaświadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu w zakresie prawa jazdy odpowiednio kat. A2 lub A1, B1, C1, D1.

W przypadku gdy osoba rozpoczyna szkolenie:

1. jednocześnie w zakresie więcej niż jednej kategorii, to:

liczba godzin zajęć teoretycznych dla kategorii prawa jazdy A, A2, A1, AM, B, B1, T ulega zmniejszeniu o 10 godzin dla każdej kategorii,
liczba godzin zajęć teoretycznych dla kategorii prawa jazdy C, CE, D, DE, C1, C1E, D1, D1E, BE ulega zmniejszeniu o 5 godzin dla każdej kategorii

2. w zakresie kat. C, C1, D lub D1 to liczba godzin zajęć praktycznych ulega:

zmniejszeniu o 10 godzin przy kat. C lub C1, jeżeli posiada odpowiednio prawo jazdy kat. D lub D1,
zmniejszeniu o 20 godzin przy kat. D lub D1, jeżeli posiada odpowiednio prawo jazdy kat. C lub C1,

3. w zakresie kat. A lub B, to liczba godzin zajęć praktycznych ulega zmniejszeniu o 10 jeżeli osoba posiada prawo jazdy odpowiednio kat. A2 (także A1) lub B1.

Zastrzeżenia[edytuj | edytuj kod]

Prawo jazdy nie może być wydane osobie:

u której w wyniku badania przeprowadzonego przez psychiatrę lub specjalistę psychoterapii uzależnień stwierdzono aktywną formę uzależnienia od alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
w stosunku, do której orzeczony został – prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium do spraw wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym – zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie obowiązywania tego zakazu.